Ngành Trí tuệ nhân tạo (AI) là gì? Học gì và cơ hội nghề nghiệp?

Trí tuệ nhân tạo (AI) đề cập đến việc mô phỏng trí thông minh của con người trong máy móc được lập trình để suy nghĩ giống như con người và bắt chước hành động của họ. Thuật ngữ này cũng có thể được áp dụng cho bất kỳ máy nào thể hiện các đặc điểm liên quan đến trí óc con người như học tập và giải quyết vấn đề.

Đây là ngành tạo ra máy móc và hệ thống thông minh thông qua việc sử dụng mô hình máy tính, kỹ thuật và công nghệ liên quan, giúp thực hiện các công việc yêu cầu trí thông minh của con người. Nhìn chung, đây là một ngành học rất rộng, bao gồm các yếu tố tâm lý học, khoa học máy tính và kỹ thuật. Một số ví dụ phổ biến về AI có thể kể đến ô tô tự lái, phần mềm dịch thuật tự động, trợ lý ảo trên điện thoại hay đối thủ ảo khi chơi trò chơi trên điện thoại.

Ngành Trí tuệ nhân tạo sẽ học những gì?
Kiến thức về công nghệ máy tính và toán học là cốt lõi của đa số các chương trình trí tuệ nhân tạo. ó thể lựa chọn các chương trình cấp bằng ngành trí tuệ nhân tạo hoặc theo đuổi chuyên ngành AI từ các ngành học như khoa học máy tính, thiết kế đồ họa, công nghệ thông tin hoặc kỹ thuật.

Nội dung của ngành học trí tuệ nhân tạo sẽ khác nhau giữa các trường đại học. Sinh viên có thể lựa chọn các chương trình cấp bằng ngành trí tuệ nhân tạo hoặc theo đuổi chuyên ngành AI từ các ngành như khoa học máy tính, thiết kế đồ họa, công nghệ thông tin hoặc kỹ thuật.

Liệu bạn có phù hợp với ngành Trí tuệ nhân tạo?
Ngành trí tuệ nhân tạo là dành cho bạn nếu bạn có những yếu tố sau:

Tò mò, thích nghiên cứu và sáng tạo

Để có ý tưởng và tìm ra giải pháp cho những vấn đề cổ điển, bạn cần phải thường xuyên đặt câu hỏi, và nhận diện, thấu hiểu những vấn đề trừu tượng.

Thấu hiểu dữ liệu

Đối với những người làm việc trong ngành trí tuệ nhân tạo, việc tìm ra câu trả lời đúng rất quan trọng, nhưng việc đặt câu hỏi đúng cũng quan trọng không kém. Từ dữ liệu thu thập, bạn cần đào sâu để hiểu được ý nghĩa thực sự của chúng và tìm ra những câu hỏi hữu ích cho quá trình nghiên cứu sau này.

Khả năng học hỏi nhanh và kiên nhẫn

Với một lĩnh vực mới và đầy thử thách như trí tuệ nhân tạo, sinh viên cần kiên trì học tập và cải thiện để đạt được kết quả như mong đợi. Ngoài ra, xã hội phát triển nhanh chóng và AI cũng vậy, người làm trong ngành phải liên tục cập nhật, học hỏi và nắm bắt kiến thức mới cũng như công nghệ mới.

Các ứng dụng của AI về hiện tại có thể kể đến như
Trợ lý ảo (Virtual assistant)
Những ứng dụng cơ bản là các phần mềm như Amazon Alexa, Google Assistant, Siri,… Nhiều phần mềm trợ lý ảo hiện đang được cài đặt trong điện thoại của chúng ra, nhằm phục vụ tốt hơn.

Ứng dụng Internet
AI có nhiều ứng dụng hữu ích trong các công nghệ liên quan đến Internet, chẳng hạn như tiếp thị kỹ thuật số (digital marketing), tạo và tạo nội dung trực tuyến, quảng cáo kỹ thuật số (digital advertising), tìm kiếm trên web, thiết kế Web, chatbot, Internet of Things (IoT) và các ứng dụng khác.

Tiếp thị kỹ thuật số (Digial Marketing)
Lĩnh vực này đã cách mạng hóa các công ty hiện đại. Trong khi lượng thông tin về người tiêu dùng tiềm năng tăng lên, công nghệ liên quan đến AI sẽ có tầm quan trọng cao nhất khi đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu. AI giúp tìm người và khách hàng dựa trên sở thích, nhân khẩu học và các khía cạnh khác của họ để tìm hiểu và phát hiện đối tượng tốt nhất cho các thương hiệu cụ thể.

Sáng tạo nội dung (Content creation)
Có những lĩnh vực mà nội dung được tạo bởi AI có thể hữu ích và giúp thu hút khách truy cập vào một trang web. AI cũng có thể viết báo cáo và tin tức dựa trên dữ liệu và thông tin. Hàng trăm bài viết có thể được tạo ra với công nghệ AI một cách nhanh chóng, có thể tiết kiệm rất nhiều thời gian và tài nguyên.

Tìm kiếm trực tuyến
Những cách thức cũ để thực hiện tìm kiếm trực tuyến không còn đúng nữa. Hai trường hợp sử dụng mà sử dụng AI đã cách mạng hóa các tìm kiếm trên Internet và tối ưu hóa công cụ tìm kiếm (SEO) là tìm kiếm bằng giọng nói và thuật toán Google, được gọi là RankBrain. Những điều này đã thay đổi cách các nhà tiếp thị tạo ra và tối ưu hóa nội dung Web của họ.

Thiết kế web
Với AI, các trang web có thể tồn tại mà không cần sự trợ giúp của các lập trình viên và nhà thiết kế. Các ứng dụng, chẳng hạn như Grid, sử dụng AI để thiết kế trang web dựa trên thông tin được cung cấp bởi người dùng như hình ảnh, văn bản, kêu gọi hành động, v.v … AI có thể khiến các trang web trông chuyên nghiệp trong thời gian rất ngắn và chi phí thấp hơn nhiều.

Chatbot
Người tiêu dùng đã sử dụng chatbot để trò chuyện với bạn bè và đồng nghiệp mà không phải chờ đợi lâu để nhận được phản hồi. Chatbot tự động hóa các câu trả lời cho người mua tiềm năng. Câu hỏi thường gặp và cung cấp cho họ cách tìm kiếm sản phẩm hoặc dịch vụ mà họ đang tìm kiếm.

Các kỹ thuật xử lý học tập tự nhiên và máy học được các bot này sử dụng để tìm ra câu trả lời chính xác. Nhiều thương hiệu đã bắt đầu sử dụng các kỹ thuật này để liên lạc với khách hàng tiềm năng của mình thông qua các ứng dụng nhắn tin như Facebook Messenger, WhatsApp và Slack.

An ninh mạng
Mối quan tâm chính trong thế giới kỹ thuật số ngày nay là an ninh mạng. Các cuộc tấn công phần mềm độc hại và vi-rút là phổ biến trong thế giới mạng. Có một mối đe dọa liên tục về bảo mật dữ liệu đối với không chỉ các cá nhân hoặc doanh nghiệp mà cả các khu vực chính phủ. AI cùng với học máy được sử dụng để bảo vệ dữ liệu. AI cho phép tự động hóa việc phát hiện mối đe dọa và chiến đấu mà không cần sự tham gia của con người. AI đã được sử dụng để bảo vệ mật khẩu và phát hiện xác thực.

IoT
AI được sử dụng để quản lý các luồng dữ liệu khổng lồ và lưu trữ trong mạng IoT. Với mạng Internet tốc độ cao và các cảm biến tiên tiến được tích hợp vào bộ vi điều khiển (MCU), AI cùng với IoT đang tạo ra một làn sóng công nghệ đột phá mới.

Với sự bùng nổ của IoT, có những vấn đề liên quan đến lưu trữ dữ liệu, độ trễ, giới hạn kênh và tắc nghẽn trong mạng. Một giải pháp để giải quyết những vấn đề này là sử dụng AI trong khai thác dữ liệu, quản lý và kiểm soát tắc nghẽn trong mạng. Các kỹ thuật được sử dụng trong AI bao gồm logic mờ và mạng nơ-ron kết hợp với mạng IoT.

Tài chính và kinh tế
Phố Wall, khu tài chính của Mỹ, sử dụng các chương trình máy tính phức tạp để làm những công việc nặng nhọc. Các chương trình này tự chạy. Vài năm trước, thị trường chứng khoán lao dốc, lấy đi giá trị thị trường trị giá hàng nghìn tỷ đô la, do chương trình ANI gặp trục trặc.

Một ví dụ khác, chẳng hạn, khi bạn gửi séc bằng ứng dụng trên di động của mình, nó sẽ chạy qua một hệ thống ANI tinh chỉnh có thể đọc séc nhanh hơn nhiều so với con người. Khi bạn mua sắm trực tuyến, về cơ bản, bạn đang cung cấp dữ liệu vào các hệ thống ANI.

Nghệ thuật và thiết kế
AI đã được sử dụng để tạo ra các đối tượng thuật toán có thể được hiển thị bằng kỹ thuật số. Nó có thể tạo ra các mẫu mới với tốc độ cao, hiệu quả tốt và tính chân thực. Các công cụ thiết kế dựa trên thuật toán giúp bạn xây dựng giao diện người dùng, nội dung và cá nhân hóa trải nghiệm người dùng.

Các công cụ xuất bản như Readymag và Squarespace đã đơn giản hóa rất nhiều công việc đến mức bạn có thể nhận được nhiều mẫu và thiết kế chất lượng cao mà không phải trả tiền cho nhà thiết kế. Có nhiều công cụ thiết kế dựa trên thuật toán khác để thiết kế đồ họa bao gồm nhận dạng, bản vẽ và minh họa.

Các nhà cung cấp giải pháp AI cung cấp các công cụ và thư viện để thao tác với hình ảnh. Trong tương lai gần, AI sẽ thúc đẩy thế hệ ứng dụng tiếp theo cho nghệ thuật thị giác và thiết kế sáng tạo.

Một mô hình AI, được gọi là CRAFT (Composition, Retrieval and Fusion Network), đang được phát triển bởi các nhà nghiên cứu từ Đại học Illinois và học viện trí tuệ nhân tạo Allen của Mỹ. Nó có thể chuyển đổi các mô tả văn bản được cung cấp thành các video clip của một bộ phim hoạt hình. Để đơn giản hóa, AI khớp các video với các mô tả từ, xây dựng một bộ thông số và tạo cảnh.

Thăm dò và nghiên cứu
Cơ quan phụ trách các dự án nghiên cứu cao cấp về quốc phòng (DARPA) của Hoa Kỳ, đang nghiên cứu chương trình khám phá trí tuệ nhân tạo (AIE), một thành phần quan trọng của cơ quan AI rộng hơn.

AI trong thám hiểm không gian cũng đang thu thập động lực. Trong vài năm tới, các nhiệm vụ mới sẽ được AI tiếp nhận khi con người tiến hành thám hiểm mặt trăng và các hành tinh khác. AI cũng đang được sử dụng trong nhiệm vụ khám phá hành tinh sao Hỏa tiếp theo của NASA.

Hiệp hội địa lý quốc gia (National Geographic Society) và Microsoft đang hợp tác để tìm ra cách làm thế nào AI có thể giúp chúng ta hiểu, tham gia và bảo vệ trái đất.

AI đang giúp ngành công nghiệp dầu khí bảo tồn hệ sinh thái trong khi khám phá các tài nguyên mới.

Robotic và AI đã và đang thay thế các phương pháp nghiên cứu và khám phá truyền thống trong khoa học và công nghệ đại dương.

Giáo dục
AI đang được sử dụng để cải thiện hệ thống giáo dục. Các kỹ thuật truyền thống có thể được thay thế bằng cách học thích ứng, cá nhân hóa để điều chỉnh điểm mạnh và điểm yếu của từng học sinh. Học máy có thể được sử dụng để xác định sinh viên và tập trung các nguồn lực bổ sung vào những người yếu hơn.

Các robo đọc sách dựa trên trí tuệ nhân tạo đang được sử dụng trong việc đánh giá tiểu luận của sinh viên trong trường học. Cách tiếp cận này liên quan đến việc kết hợp trí thông minh của con người với AI để cải thiện hệ thống phân loại tổng thể và giúp học sinh hoàn thành việc học được tốt hơn.

Kỹ thuật Ô tô
Công nghệ ô tô hỗ trợ ANI đang được sử dụng trong những chiếc xe không người lái. Gần đây, IBM đã phát triển một IoT cho ô tô – một chương trình để loại bỏ các lỗi của tài xế thông qua kết nối. Bở vì nhiều tai nạn xảy ra là do lỗi của con người, các nhà nghiên cứu đang cố gắng tìm cách giảm thiểu lỗi của con người bằng thuật toán AI.

Trong tương lai, chiếc xe của bạn có thể sẽ được tích hợp các chương trình máy tính phức tạp. Một chiếc xe tự động sử dụng AI, cảm biến và hệ thống định vị toàn cầu để tự lái mà không cần người điều khiển.

Trò chơi điện tử
Bạn có thể đã biết về Deep Blue, siêu máy tính chơi cờ vua IBM, đã đánh bại đại kiện tướng quốc tế Garry Kasparov vào cuối những năm 1990.

Chinook, một chương trình được phát triển tại Đại học Alberta, Canada, có thể đánh bại bất kỳ người chơi nào của con người trong trò chơi cờ đam. Ngoài ra còn có một chương trình máy tính được gọi là Maven cho trò chơi scrabble. Đây là những ví dụ hoàn hảo về AI.

Gần đây, AlphaZero, một ANI được phát triển bởi DeepMind, đã giành chiến thắng 100 trận liên tiếp trước chương trình cờ vua hay nhất thế giới hiện tại.

Hầu như mọi trò chơi video hiện đại đều có thành phần AI. Các đánh giá trò chơi video dựa trên chất lượng của AI.

Chăm sóc sức khỏe
Một loại thuật toán AI mới đang được Google sử dụng là Medical Brain để đưa ra dự đoán về khả năng tử vong ở bệnh nhân. Công nghệ này là nỗ lực mới nhất để cách mạng hóa chăm sóc sức khỏe. Các chương trình AI đang được phát triển và sử dụng trong chẩn đoán, điều trị, phát triển thuốc và theo dõi và chăm sóc bệnh nhân.

Ngày nay, hầu hết các bác sĩ sử dụng các chương trình ANI. Chúng giúp các bác sĩ chẩn đoán chính xác ung thư và các bệnh khác. Tiếp theo đó, sẽ có một nhà hóa học robot sử dụng máy học để nghiên cứu các phân tử và phản ứng mới.

Quân sự
AI và robot đang cho phép các khả năng và chiến lược quân sự mới bao gồm tình báo, giám sát và thậm chí là các hệ thống vũ khí hạt nhân. AI được sử dụng trong vũ khí tự động và hệ thống cảm biến.

Có rất nhiều nghiên cứu và phát triển AI quân sự đang diễn ra trên khắp thế giới nhờ sự tiến bộ nhanh chóng trong lĩnh vực học máy.

Làm gì sau khi tốt nghiệp ngành Trí tuệ nhân tạo?
Sau khi tốt nghiệp ra trường, sinh viên ngành Trí tuệ nhân tạo có thể đảm nhận các vị trí sau:

Kỹ sư phát triển ứng dụng AI
Kỹ sư phát triển hệ thống tự động hóa, robot
Kiến trúc sư dữ liệu
Chuyên gia nghiên cứu chuyên sâu về trí tuệ nhân tạo
Với tiềm năng như hiện tại của ngành trí tuệ nhân tạo thì yêu cầu nhân lực là rất lớn dù là ở Việt Nam hay quốc tế. Dù những nghiên cứu về AI đã đến Việt Nam từ hơn 5-7 năm trước nhưng đến nay nhân lực cho ngành là vẫn chưa đủ đáp ứng.

Đánh giá của Google Brain cũng chỉ ra, nhu cầu nhân lực phục vụ trí tuệ nhân tạo là một triệu người, nhưng chỉ có khoảng 10.000 nhân lực chất lượng cao đáp ứng được. Tại Việt Nam, dự báo sẽ thiếu 70.000 đến 90.000 nhân sự công nghệ cao trong năm 2020 trên tổng nhu cầu 350.000 nhân lực toàn thị trường.