Môi trường học thân thiện

Học sinh ngồi theo nhóm, chủ động xung phong đóng góp bài trong một "tiết học thân thiện" - Ảnh: Công Nhật

Từ năm 2001, một “làn gió mới” mang tên Dự án SCS - Môi trường học thân thiện (MTHTT) do Tổ chức Cứu trợ trẻ em Thụy Điển tài trợ đã góp phần cải thiện việc dạy và học bậc tiểu học, đem lại nhiều kết quả hết sức khả quan.

Chúng tôi đã hòa mình vào một buổi học tại lớp 3/1 Trường tiểu học Cổ Loa, quận Phú Nhuận, TP.HCM (một trong 12 trường đang thực hiện mô hình MTHTT).

Tuổi mầm non tự tin

Sự khác biệt đầu tiên dễ dàng nhận thấy là thiết kế lớp học rất linh động so với mô hình truyền thống. “Bàn chỉ đủ chỗ cho một HS ngồi và gọn nhẹ, có thể dịch chuyển rất dễ dàng, phù hợp với những mục đích riêng biệt trong từng tiết học khác nhau” - cô P.Loan, giáo viên (GV) chủ nhiệm, cho biết. Lớp học khởi động bằng một tiết mục văn nghệ “cây nhà lá vườn”. 30 HS nối đuôi nhau theo hình vòng tròn vừa đi vừa hát, vừa thực hiện các động tác khởi động, vươn vai một cách khỏe khoắn theo lời chỉ dẫn của cô giáo...

Mở đầu bài giảng môn địa lý, GV nhanh chóng phát cho mỗi nhóm một tấm bảng lớn và đi vòng quanh lớp để dán lên tường những bức tranh nhiều màu sắc... Sau đó cô quay về bục và nắn nón viết trên bảng: “Các dân tộc VN”. Khi được GV cho biết nhiệm vụ của các em là phải đi quan sát các bức hình rồi sau đó phân tích, nhận dạng sự khác nhau giữa các dân tộc, nhiều HS lộ rõ vẻ háo hức, phấn khởi. 10 phút dành cho việc tìm hiểu bắt đầu!

Lớp học trở nên sôi động hơn bao giờ hết, các em hăng hái tự chỉ định, phân bố công việc cho nhau để nhóm không bỏ lỡ bất cứ bức tranh nào. Sau khi săm soi khá kỹ, các em nhanh nhẹn quay về chỗ ngồi và viết lên tấm bảng của nhóm những điều mắt thấy tai nghe. Lúc này thì góp ý có, tranh cãi cũng có, em nào cũng cố hết sức đưa ra các kiến thức đã học để khẳng định điều mình nói là đúng... khiến không khí lớp học “nóng” hơn bao giờ hết.

Thời gian tìm hiểu đã hết, mỗi nhóm cử một đại diện lên trình bày về kết quả vừa thu thập được. Tất nhiên ý kiến đưa ra của các em không thể nào hoàn hảo, chính vì thế các nhóm khác rất hớn hở khi bắt được lỗi sai của nhóm đang phát biểu, còn các em trong cùng một nhóm lại có dịp thể hiện sự đoàn kết bằng việc hỗ trợ và bênh vực đại diện của nhóm mình... Khi các em tranh luận thì GV chỉ ngồi nghe và ghi nhận chứ không góp ý ngay lập tức nhằm tạo sự thoải mái cho các em.

Kết quả rất đáng khích lệ!

Đó là tâm sự của một GV đang dạy ở mô hình trên. Cô cho biết thay vì kiểu giáo dục cũ GV phải đóng vai trò chủ đạo ở lớp và nói từ đầu tới cuối, với mô hình mới GV chỉ cực ở công đoạn chuẩn bị nội dung và dụng cụ hỗ trợ bài giảng tại nhà, còn khi lên lớp thì theo dàn gợi ý GV đưa ra mà phần lớn bài học sẽ do các em tự kết hợp nhau tìm tòi và giải thích.

Cô giáo chỉ góp ý nhẹ nhàng và chỉnh sửa lỗi sai một cách tế nhị trong trường hợp các em nói sai hoặc hiểu mơ hồ một phần nào đó của bài học. “Học trò, đặc biệt là ở lứa tuổi tiểu học, rất hiếu động và cũng khá nhạy cảm... vì vậy GV đứng lớp phải biết cách vận dụng thật nhuần nhuyễn phương pháp dạy làm sao sửa lỗi mà không khiến các em bị khớp” - cô đúc kết.

Ngoài ra mô hình giáo dục này cũng phần nào thử thách được mức độ yêu nghề của GV đứng lớp vì đòi hỏi GV phải luôn mềm mỏng trong mọi tình huống, làm sai không phạt nhưng vẫn giáo dục được ý thức của các em. Không ít GV đã quen với kiểu giáo dục cũ đã ra đi vì không thích ứng được phương pháp mới.

Tuy nhiên, cô cho biết hầu hết GV đều rất thích mô hình này vì khoảng cách giữa GV và HS trở nên gần gũi và thân thiết hơn. Nhờ thế HS thật sự tin yêu cô (thầy) giáo của mình, kết quả học tập của các em cũng vươn lên thấy rõ. Tất nhiên điều quan trọng nhất không thể không kể đến là HS trở nên hoàn toàn tự tin vào bản thân và hứng thú hơn trong học tập.

Thạc sĩ Lê Ngọc Điệp (Phòng giáo dục tiểu học Sở GD-ĐT TP.HCM) cho biết: Mô hình trên đã được triển khai ở 12 trường tiểu học trên địa bàn TP.HCM từ năm 2001. Tuy chỉ mới xuất hiện thời gian ngắn nhưng dự án đã nhanh chóng gây được tiếng vang lớn nhờ những kết quả hết sức khả quan. Cá nhân tôi cho rằng mô hình này là rất hay và hợp thời đại. Theo Luật giáo dục thì ở cấp độ tiểu học, các em chỉ cần được cung cấp những kiến thức học thuật cơ bản, còn cái chính vẫn là làm sao hình thành được một nhân cách tích cực từ nhỏ và mô hình trên đã đáp ứng được yêu cầu này.