Đâu phải đại học mới kiếm nhiều tiền!

Nghề hàn 6G hiện nay, ra trường lương 10 triệu/tháng mà các doanh nghiệp phải tranh nhau. Nếu có ngoại ngữ, ra nước ngoài làm việc thì lương không dưới 1.200 USD” - Ông Dương Đức Lân, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục dạy nghề, khẳng định chắc nịch. Thế nhưng, không mấy cơ sở dạy nghề trong nước đào tạo được những nghề có thu nhập cao như vậy...

10 người học nghề, 8 người có việc

Trong cái xã nghèo thuộc huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn thì nhà của cô bé Hoàng Thị Phiến là nghèo nhất. 8 miệng ăn nhưng chỉ có một lao động chính là mẹ, bố mất năm Phiến mới lên 3. Vì vậy nên việc ăn, việc học với Phiến càng khó khăn hơn. Hết cấp 3, Phiến rời xa vùng quê quen thuộc để lên Hà nội với mong ước có 1 cuộc sống tốt hơn. Theo học nghề bánh mỳ, bánh ngọt Âu – Á, sau 3 tháng thực tập tại khách sạn Hilton, Phiến đã được đề nghị về làm việc tại đây, một công việc mơ ước của bao người. “Thế nhưng em vẫn còn nhiều cơ hội và dự định khác”- Phiến cho biết.

Quyết định theo học trung cấp nghề sửa chữa vô tuyến của Trường Cao đẳng Phát thanh - Truyền hình 1 (Phủ Lý – Hà nam) của Tuấn, một thanh niên Hà nội, khiến nhiều bạn bè ngạc nhiên. Bởi với học lực khá như cậu, không học đại học thì cũng cao đẳng chứ ai lại đi học nghề. Nhưng đến nay, ai cũng phải công nhận, Tuấn đã lựa chọn đúng. Tuấn đang là chủ một trung tâm bảo hành hàng điện tử của Nhật với thu nhập hàng chục triệu đồng mỗi tháng. Kỹ năng thực hành của Tuấn nổi tiếng đến mức, giảng viên của một trường Đại học đã nhờ Tuấn hướng dẫn cho những học sinh của mình để đi dự Hội thi tay nghề Asean.

Ông Dương Đức Lân, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục dạy nghề (Bộ Lao động -Thương binh và Xã hội) cho biết, theo thống kê, 80% học sinh học nghề ra trường có việc làm ngay. “20% còn lại không phải là không có việc làm, mà do họ cảm thấy muốn có một công việc tốt hơn”, ông Lân nói.

Còn Ông Nguyễn Thế Bảo, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Việt - Mỹ cho biết: với ưu thế về ngoại ngữ (học sinh ra trường, tiếng Anh phải đạt 400 điểm Toiec trở lên), 100% học sinh của trường có việc làm ngay sau khi tốt nghiệp…

Nhiều tập đoàn lớn có nhu cầu tuyển dụng lao động cao nhưng đang … bó tay vì không kiếm đâu ra người. Gần đây, tập đoàn Hồng Hải đã phải tài trợ cho Đại học công nghiệp Hà nội 5 triệu USD với hy vọng vài năm nữa, tuyển được lao động có nghề. Các tập đoàn, doanh nghiệp lớn trong nước như Vinashin, Vinatex .. đều đang rất khát lao động có nghề.

Ông Dương Đức Lân, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục dạy nghề cũng khẳng định: các doanh nghiệp phải giành giật nhau để có được lao động ưng ý, “câu chuyện việc làm giờ chỉ còn là vấn đề của … đại học” mà thôi. “Cố thi vào đại học, nhưng học lực trung bình thì ra trường còn khó xin việc hơn học trung cấp hoặc cao đẳng nghề, ở nhiều nước đều thế chứ không riêng gì Việt Nam”.

Học nghề, xu hướng mang tầm... thế giới.

Nguyên Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh & Xã hội Nguyễn Thị Hằng đã có lần nói vui rằng: “báo chí, làng xã… chỉ ca ngợi nhà nào có 2, 3 con đi học đại học, chứ chả ai ca ngợi nhà có 2, 3 con đi làm công nhân cả, thế thì ai mặn mà đi học nghề”…

Theo thống kê tại Diễn đàn dạy nghề của Liên minh Châu Âu (EU) thì sau khi tốt nghiệp Trung học cơ sở (THCS), chỉ có 44% học sinh học tiếp lên Trung học phổ thông (THPT), còn 56% học sinh các đi học nghề. Một số nước khác thuộc EU như Cộng hoà Séc, Phần Lan…, tỷ lệ học sinh đi học nghề sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở lên tới 80%...

Thế nhưng ở Việt Nam, học nghề chưa bao giờ là lựa chọn hàng đầu đối với phần lớn phụ huynh và học sinh tốt nghiệp THCS hay THPT.

Ông Nguyễn Thành Tâm, Giám đốc Sở Lao động – Thương binh & Xã hội thành phố Hồ Chí Minh lý giải: Đây là tồn tại trong tâm lý xã hội nhiều năm, cái tâm lý chuộng khoa cử, bằng cấp, địa vị xã hội còn đang quá phổ biến.

Các tiết học hướng nghiệp chỉ được làm qua loa, chiếu lệ ở các trường trung học, phổ thông. “Có lẽ vì vậy, mà ít học sinh hiểu rằng: với một nền kinh tế mở như hiện nay, học nghề rất dễ xin vịêc”.

Hệ thống đào tạo nghề trong nước còn yếu.

Tâm lý “bằng mọi giá phải học đại học” còn bắt nguồn từ sự yếu kém của công tác dạy nghề.

Chất lượng đào tạo không cao, làm việc tại các khu công nghiệp, hay các doanh nghiệp nhỏ với mức lương chỉ 1 – 2 triệu/tháng khiến nhiều người không tin tưởng vào tương lai của học nghề. “Chị cứ nhìn xung quanh mà xem, mọi người mặc đẹp, ngồi máy lạnh, ăn cơm văn phòng, uống café, đi mua sắm… đều là do có bằng đại học, được đi làm ở chỗ này chỗ kia mới thế, chứ học nghề thì lương được bao nhiêu?”, Trang, người đã từng 2 lần trượt đại học cho biết. Năm nay, Trang lại tiếp tục đăng ký thi vào ngành kinh tế, nhưng ở 1 trường dân lập, có tỷ lệ “chọi” thấp hơn.

Trong khi đó, dù gia đình có truyền thống làm trong ngành ngoại giao, nhưng Linh (Nghĩa Tân – Hà nội) đang học tiếng Anh để chuẩn bị đi học nghề ở nước ngoài, chứ không thi đại học ở trong nước. “Con bé này chỉ học bình thường, thi tốt nghiệp còn chật vật nữa là.... Mà ra nước ngoài, thấy học nghề dễ kiếm việc lắm, nhất là những nghề mới”, bà nội Linh, người đang sống cùng em cho biết. Theo bà, học nghề trong nước, quanh đi quẩn lại chỉ có mấy nghề kế toán, nấu ăn, may mặc... chất lượng đào tạo không cao, còn các nghề cơ khí, kỹ thuật ... lại “chẳng hợp với cháu nhà tôi”...

Phải nói thêm rằng, với 1 số nghề đào tạo ở Việt Nam hiện nay, thu nhập 10 triệu/tháng đối với học sinh học nghề vừa ra trường không phải quá khó. “Nghề hàn 6G hiện nay, ra trường lương 10 triệu/tháng mà các doanh nghiệp phải tranh nhau. Nếu có ngoại ngữ và ra nước ngoài làm vịêc thì lương không dưới 1200 USD”, ông Dương Đức Lân cho biết.

Thế nhưng, mấy nghề được như thế? Ngay cả với Hàn 6G, hiện nay cũng chỉ có 3 cơ sở trong nước đủ trang thiết bị và trình độ để đào tạo. Các trường quanh đi quẩn lại chủ yếu là đào tạo kế toán, ngoại ngữ, tin học... trong khi đó, với những nghiệp vụ này, các doanh nghiệp thường đòi hỏi ở trình độ cao hơn... Với các nghề kỹ thuật, thu nhập tương đối khá nhưng các trường nghề lại không biết cách quảng bá để thu hút học sinh...

Việc làm không thiếu, mà cái thiếu hiện nay là “thiếu đào tạo nghề có chất lượng”, ông Lân nói.