Kiểm định - công cụ để nâng cao chất lượng giáo dục

Kiểm định chất lượng giáo dục một phần là kiểm tra sự tiếp nhận của học sinh.

Kiểm định chất lượng giáo dục (KĐCLGD), nhất là công tác tự đánh giá, là việc quan trọng để biết một cách tổng thể về thực trạng giáo dục của các trường học. Nhiều cán bộ quản lý (CBQL) sau khi áp dụng quy trình KĐCLGD nhận xét rằng các đoàn thể như hội khuyến học, công đoàn, đại điện cha mẹ phụ huynh học sinh đã có ý thức phấn đấu, tạo điều kiện để nhà trường hoàn thiện hơn các tiêu chí. Tuy nhiên, vẫn có những đơn vị trường học xem công việc kiểm định chỉ dừng lại ở Ban giám hiệu và chưa có sự tham gia của các tổ chức khác.

Kiểm tra, đánh giá sự tiếp nhận của học sinh

Trên cơ sở dự thảo tiêu chí KĐCLGD THPT của Bộ GD-ĐT, Sở GD-ĐT Đà Nẵng đã ban hành tiêu chí tạm thời đánh giá chất lượng giáo dục các trường học, triển khai thực hiện trong các trường học trên địa bàn thành phố. Sau một năm triển khai, 100% các đơn vị, trường học tại Đà Nẵng đã hoàn thành việc tổng hợp kết quả tự đánh giá và thẩm định kết quả tự đánh giá với mục đích tìm ra những mặt mạnh, những hạn chế, tồn tại để tìm ra giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục.

Trường THPT Thái Phiên, THCS Trần Hưng Đạo, THCS Nguyễn Huệ, THCS Nguyễn Trãi, Trường Tiểu học Hoàng Dư Khương... đã phân tổ đánh giá các nhóm tiêu chí, xây dựng quy trình đánh giá, cụ thể hóa các thông tin minh chứng cụ thể, đánh giá những điểm yếu và đề ra giải pháp khắc phục... Trường THPT Trần Phú, sau khi áp dụng bộ tiêu chí KĐCLGD, đã cho phép giáo viên có thể linh hoạt thay bước dò bài cũ đầu mỗi tiết học bằng việc kiểm tra khâu chuẩn bị bài mới hoặc mức độ nắm bài ngay tại lớp của học sinh để lấy điểm. Điều này sẽ giúp giáo viên hiểu được những gì cần phải xoáy sâu hoặc các kiến thức cần hệ thống lại để triển khai trong một tiết dạy. Giáo viên nhờ thế sẽ dựa theo sự hiểu biết của học sinh để điều chỉnh chuẩn kiến thức chứ không phải áp đặt quan điểm của mình cho học sinh.

Theo thầy Nguyễn Quang Long - Hiệu trưởng Trường THPT Trần Phú, việc kiểm tra một tiết, học kỳ hay kiểm tra bài cũ thật ra cũng là một mức độ để KĐCLGD, mà KĐCLGD suy cho cùng là học sinh tiếp nhận được cái gì chứ không phải là thầy giáo nói cái gì. Bởi vậy, khi mở rộng quy mô KĐCLGD lên đến cấp trường, các mặt hoạt động như nền nếp, nội quy cũng đều có tác động đến chất lượng giáo dục. Chính vì vậy, sau khi tổ chức tự đánh giá, nền nếp lên lớp của cả học sinh và giáo viên cũng được Ban giám hiệu điều chỉnh: trống đánh vào lớp thì học sinh đã phải ổn định chỗ ngồi, giáo viên phải bắt đầu bước vào cửa lớp học chứ không phải đợi đến lúc ấy mới bắt đầu di chuyển từ phòng Hội đồng về lớp...

Sự tham gia của gia đình và xã hội

Tại Trường THPT Thái Phiên, cách tổ chức hoạt động tự đánh giá rất công phu nên công tác KĐCLGD đã chủ động hơn trước rất nhiều. Cô Hà Thị Điểm - Phó Hiệu trưởng Trường THPT Thái Phiên - cho biết: “Chúng tôi thấy được cái mốc cụ thể để bổ sung, phấn đấu. Năm học vừa qua, Trường THPT Thái Phiên đã trang bị thêm được một phòng CNTT, hoàn thiện phòng bộ môn dùng để trình chiếu, projector... Đặc biệt hơn cả là nhờ công tác KĐCLGD, đại diện cha mẹ học sinh đã tham gia vào công tác kiểm định một cách thực chất, chủ động hơn trước”. Trong năm học 2008-2009 này, Trường THPT Thái Phiên đặt ra mục tiêu sử dụng CNTT trong phối hợp liên lạc với gia đình học sinh, thắt chặt hơn nữa mối quan hệ giữa gia đình - nhà trường để nâng cao chất lượng học tập. Tuy nhiên, điều làm Hội đồng kiểm định Trường THPT Thái Phiên băn khoăn hơn cả là có những tiêu chí không phụ thuộc vào sự phấn đấu của nhà trường như sĩ số học sinh/lớp học; sự thiếu thốn các dụng cụ, thiết bị trong phòng học, tủ đồ dùng không đúng quy chuẩn năm học 2008-2009 này.

Ở hầu hết tất cả các trường học tại TP Đà Nẵng, kết quả KĐCLGD được sử dụng để thảo luận, phân tích trong hội nghị cán bộ công chức của đơn vị, từ đó giao nhiệm vụ cụ thể cho từng tổ chuyên môn, từng cán bộ, giáo viên để không ngừng nâng cao chất lượng theo các tiêu chí. Tuy nhiên, từ thực tế của một năm triển khai ở Đà Nẵng cho thấy rằng một số CBQL giáo dục vẫn chưa nhận thức đúng và đầy đủ về công tác KĐCLGD, chưa tổ chức để các thành viên Hội đồng sư phạm tham gia vào công tác tự đánh giá, việc thực hiện các nội dung tự kiểm định còn mang tính chất đối phó, chưa thực chất. Ngoài ra, do chưa có hướng dẫn cụ thể về tìm minh chứng cho các tiêu chí nên việc triển khai đánh giá và cách tính toán các tiêu chí định lượng của các đơn vị còn lúng túng.

Hầu hết các CBQL đều cho rằng cấu trúc của bộ KĐCLGD phải có những tiêu chí cứng và tiêu chí mềm. Những tiêu chí cứng này nhất thiết cơ sở giáo dục nào cũng phải đạt yêu cầu như số phòng bộ môn/lớp học. Thậm chí, có những tiêu chí như máy vi tính phải tính chi ly đến mức bao nhiêu học sinh, giáo viên có máy, số lượng máy của nhà trường là bao nhiêu thì mới có thể đạt yêu cầu xã hội hóa giáo dục. Ví dụ như ở cấp độ 2, trường phổ thông có số tiêu chí đánh giá chất lượng giáo dục theo cấp học đạt yêu cầu từ 65% đến dưới 80% tổng số tiêu chí trong bộ tiêu chuẩn KĐCLGD thì cần phải bổ sung thêm trong đó có những tiêu chí nào là bắt buộc phải đạt loại tốt. Ngoài ra, Bộ GD-ĐT cũng cần có thêm những ràng buộc về quyền lợi và nghĩa vụ đối với những trường đạt hoặc chưa đạt các tiêu chuẩn về chất lượng.

Có thể nói, Đà Nẵng đang có những bước chuẩn bị ráo riết để đón đầu năm học 2009-2010, năm học được Bộ GD-ĐT dự định chọn làm Năm Kiểm định chất lượng.