Thiết kế bìa sách: Nghề tay ngang?

Mảnh đất màu mỡ vẫn còn nhiều chỗ trống.

Trong khoảng 10 năm trở lại đây, nhân lực của ngành thiết kế đồ họa đang trong tình trạng "cung không đủ cầu". Những bạn trẻ theo học ngành này không khó để có thể tìm được cho mình một công việc phù hợp. Và thiết kế bìa sách (TKBS) là một mảnh đất đủ rộng để các bạn "bay nhảy".


Hiện nay, lượng sách được xuất bản hết sức đa dạng và phong phú, cả về hình thức và nội dung. Đã qua rồi cái thời bìa sách chỉ có toàn chữ hoặc nếu có hình thì cũng chỉ là cắt dán, hình người đẹp.



Đất rộng

Khi nhận thức được cái vỏ của hàng hóa có vị trí cực kỳ quan trọng thì TKBS được quan tâm hơn rất nhiều. Nó hình thành nên cái mà người ta gọi là "mĩ thuật bìa sách". Độc giả dễ dàng tìm thấy những cuốn sách hay có tiếng với bìa sách cực kỳ bắt mắt và ấn tượng, đặc biệt là dòng sách văn học.

Hàng loạt các công ty sách ra đời như Bách Việt, Nhã Nam, Đông A... cùng với sự cạnh tranh đã khiến cho việc đầu tư vào hình thức của từng cuốn sách cũng trở nên "cần thiết hơn". Mỗi một dòng sách có cách thiết kế riêng nhưng sách văn học và tiểu thuyết vẫn là mảnh đất được ưa chuộng nhất. "Với dòng sách này, tác giả có nhiều đất hơn để thể hiện cái tôi của mình", anh Tuấn - cộng tác viên TKBS của Bách Việt cho biết.

Nếu chịu để ý có thể thấy những cái tên quen thuộc của lĩnh vực này như Văn Sáng, Trần Đại Thắng...và quanh đi quẩn lại cũng vẫn chỉ chừng ấy cái tên. Một người bạn làm TKBS cho biết, anh mới làm được hơn một năm đã thiết kế được hơn chục bìa sách: "mảnh đất màu mỡ này vẫn còn rất nhiều chỗ trống để tham gia".

"Chỉ là nghề tay ngang"

Người làm TKBS cũng là một nghệ sĩ. Nhưng để sáng tạo nên một bìa sách đúng nghĩa đòi hỏi người làm nghề không chỉ có khả năng về nghệ thuật mà còn phải có khả năng cảm thụ văn học. Nếu không đọc, không hiểu ý nghĩa của tác phẩm bạn sẽ không có ý tưởng để tạo ra một bìa sách theo đúng hồn của nó. Có thể coi đây là một "rào cản" với những người muốn theo đuổi nghề này.

Việc tìm đọc tác phẩm là rất quan trọng nhưng cái quan trọng nhất là cách cảm của người thiết kế. Bởi nếu không có điều đó rất dễ rơi vào kiểu "minh họa cho tác phẩm". Anh Tuấn cho biết: "Đối với một người TKBS trẻ, sự tự do trong sáng tạo là điều quan trọng nhất. Hãy để bìa sách thể hiện cái hồn chứ không phải minh họa cho một nội dung nào đấy của tác phẩm".

Để thiết kế nên một bìa sách cũng không mất quá nhiều thời gian. "Cần phải mất một đến hai tuần cho một bìa sách. Quan trọng vẫn là ý tưởng cho bìa sách, khi có ý tưởng thì việc thực hiện không có gì phức tạp", Ngọc Anh- ĐH MTCN chia sẻ. Một điều hấp dẫn nữa ở TKBS, là sự sáng tạo trong khuôn khổ. "Bên XB đưa ra cho bạn kích thước của bìa sách, bạn muốn thể hiện ý tưởng của mình ra sao là việc của bạn nhưng vẫn phải đảm bảo nó nằm gọn trong diện tích cố định của bìa sách đó", Ngọc Anh cho biết thêm. Đôi khi cái khó đến từ phía đối tác vì bạn phải làm vừa lòng cả NXB cũng như tác giả của chính cuốn sách đó.

Giá thiết kế cho một bìa sách khoảng từ 300.000 đến 400.000 đồng. Con số này cũng không phải là nhỏ nhưng với nhiều người trẻ, nghề này chỉ được coi như nghề tay trái. Mặc dù lượng sách hiện nay được xuất bản rất nhiều nhưng để theo đuổi và sống được bằng nghề này cũng không hề dễ dàng. Do vậy, những người làm TKBS thường làm với danh nghĩa cộng tác viên.

Và đương nhiên, họ phải chấp nhận vô danh, vì "có mấy ai mua sách mà lại để ý xem người trình bày bìa là ai đâu", Ngọc Anh tâm sự. Do vậy, làm nghề này cũng cần phải đam mê không kém gì sáng tác tranh. Phải đam mê để luôn vận động, "không để bìa sách nào cũng na ná như nhau".